Quãng là một trong những khái niệm nền tảng của âm nhạc, đóng vai trò quan trọng trong việc hình thành giai điệu và hòa âm. Hiểu rõ về quãng là bước đầu tiên để bạn có thể phân tích, sáng tác và thưởng thức âm nhạc một cách sâu sắc hơn. Bài viết này sẽ cung cấp cho bạn kiến thức toàn diện về quãng, từ định nghĩa, phân loại đến ứng dụng thực tế trong âm nhạc.
Quãng là khoảng cách về cao độ giữa 2 âm hoặc nốt nhạcHình ảnh minh họa quãng là khoảng cách giữa hai nốt nhạc
Quãng là gì?
Quãng được định nghĩa là khoảng cách về cao độ giữa hai âm hoặc nốt nhạc. Nói cách khác, quãng thể hiện sự khác biệt về tần số giữa hai âm thanh. Quãng là yếu tố cốt lõi tạo nên sự phong phú và đa dạng trong âm nhạc. Có hai loại quãng chính:
- Quãng hòa thanh (Harmonic interval): Hai âm vang lên đồng thời, tạo nên sự hòa quyện hoặc tương phản về âm sắc. Âm cao hơn được gọi là âm ngọn, âm thấp hơn được gọi là âm gốc.
- Quãng giai điệu (Melodic interval): Hai âm vang lên lần lượt, tạo nên sự chuyển động và phát triển của giai điệu.
Cách đọc tên quãng: Đối với quãng hòa thanh, đọc tên âm gốc trước, sau đó đến âm ngọn. Ví dụ: Đô – Sol. Đối với quãng giai điệu, đọc tên âm phát ra trước, rồi đến âm phát ra sau, kèm theo hướng chuyển động (lên hoặc xuống). Ví dụ: Đô lên Sol, Sol xuống Đô.
Độ Lớn của Quãng
Độ lớn của quãng được xác định bởi hai giá trị: giá trị số lượng và giá trị chất lượng.
Độ lớn của quãngHình ảnh minh họa độ lớn của quãng
Giá Trị Số Lượng
Giá trị số lượng của quãng được biểu thị bằng số bậc thang âm có trong quãng đó, tính cả hai nốt nhạc tạo thành quãng. Ví dụ, quãng từ Đô đến Sol bao gồm các bậc Đô – Rê – Mi – Fa – Sol, tổng cộng 5 bậc, nên được gọi là quãng 5. Tương tự, quãng từ Fa đến Rê bao gồm 7 bậc (Fa – Sol – La – Si – Đô – Rê – Mi – Fa – Sol – La – Si – Đô – Rê) nên được gọi là quãng 7.
Giá Trị Chất Lượng
Giá trị chất lượng của quãng được biểu thị bằng số cung (tone) và nửa cung (semitone) có trong quãng đó. Ví dụ, quãng 5 Đô – Sol có giá trị chất lượng là 3 cung rưỡi (3.5 cung), tương đương với 7 nửa cung. Quãng 6 Fa – Rê có giá trị chất lượng là 4 cung rưỡi (4.5 cung), tương đương với 9 nửa cung.
Các Quãng Cơ Bản (Trong Phạm Vi Quãng 8)
Dưới đây là danh sách các quãng cơ bản trong phạm vi một quãng 8 (octave):
- Quãng 1 đúng: 0 cung
- Quãng 2 thứ: 0.5 cung
- Quãng 2 trưởng: 1 cung
- Quãng 3 thứ: 1.5 cung
- Quãng 3 trưởng: 2 cung
- Quãng 4 đúng: 2.5 cung
- Quãng 4 tăng: 3 cung
- Quãng 5 giảm: 3 cung
- Quãng 5 đúng: 3.5 cung
- Quãng 6 thứ: 4 cung
- Quãng 6 trưởng: 4.5 cung
- Quãng 7 thứ: 5 cung
- Quãng 7 trưởng: 5.5 cung
- Quãng 8 đúng (octave): 6 cung
Quãng Thuận và Quãng Nghịch
Khi vang lên, các quãng tạo ra những cảm giác khác nhau cho người nghe. Quãng thuận tạo cảm giác êm tai, hài hòa, trong khi quãng nghịch tạo cảm giác chói tai, mất cân bằng.
- Quãng thuận:
- Hoàn toàn (rất thuận): Quãng 1 đúng, 4 đúng, 5 đúng, 8 đúng.
- Không hoàn toàn: Quãng 3 trưởng, 3 thứ, 6 trưởng, 6 thứ.
- Quãng nghịch: Quãng 2 trưởng, 2 thứ, 7 trưởng, 7 thứ, các quãng tăng và giảm.
Quãng Đơn và Quãng Ghép
Quãng đơn và quãng ghépHình ảnh minh họa quãng đơn và quãng ghép
- Quãng đơn: Là quãng có độ lớn không vượt quá một quãng 8.
- Quãng ghép: Là quãng có độ lớn vượt quá một quãng 8.
Quãng Đồng Âm
Quãng đồng âm là các quãng có tên gọi khác nhau nhưng có cùng giá trị chất lượng (cùng số cung và nửa cung). Ví dụ, quãng 2 thứ và quãng 7 trưởng đều có giá trị chất lượng là 0.5 cung.
Quãng Đảo
Quãng đồng âm và quãng đảoHình ảnh minh họa quãng đồng âm và quãng đảo
Quãng đảo là việc đảo vị trí cao thấp của hai nốt nhạc tạo thành quãng. Để đảo quãng, ta có thể đưa nốt thấp lên cao hơn một quãng 8 hoặc đưa nốt cao xuống thấp hơn một quãng 8. Ví dụ, khi đảo quãng 3 trưởng Đô – Mi, ta được quãng 6 thứ Mi – Đô.
Kết Luận
Hiểu rõ về quãng là điều cần thiết cho bất kỳ ai muốn tìm hiểu sâu về âm nhạc. Từ việc xác định độ lớn, phân loại quãng thuận và nghịch, đến việc hiểu về quãng đảo và quãng đồng âm, tất cả đều đóng góp vào việc xây dựng nền tảng kiến thức âm nhạc vững chắc. Hy vọng bài viết này đã cung cấp cho bạn những thông tin hữu ích về quãng trong âm nhạc.
Banner khóa họcHà Nội New Music Festival là website chia sẻ kiến thức về âm nhạc từ cơ bản đến nâng cao, giúp bạn khám phá thế giới âm nhạc đầy màu sắc. Chúng tôi cung cấp các bài viết chuyên sâu về nhạc lý, lịch sử âm nhạc, phân tích tác phẩm, cũng như các tin tức và sự kiện âm nhạc nổi bật. Hãy truy cập website https://hanoinewmusicfestival.vn/ hoặc liên hệ với chúng tôi qua số điện thoại 0987 604 021 hoặc email [email protected] để tìm hiểu thêm về các dịch vụ và chương trình đào tạo âm nhạc của chúng tôi. Địa chỉ văn phòng: Số 58, Đường Cách Mạng Tháng , Quận 3, TP Hồ Chí Minh, Việt Nam.
