Giọng hát, linh hồn của âm nhạc, là phương tiện diệu kỳ truyền tải cảm xúc và thông điệp đến người nghe. Trong bức tranh đa sắc của thế giới âm nhạc, giọng nữ trung hiện lên với nét đẹp riêng biệt, đầy mê hoặc. Bài viết này sẽ đưa bạn khám phá thế giới của giọng nữ trung, từ khái niệm, phân loại đến vai trò và tầm ảnh hưởng của nó trong nền âm nhạc Việt Nam và thế giới.
Mô tả nốt nhạc của giọng nữ trung
Giọng nữ trung, tiếng hát giao hòa giữa nữ cao và nữ trầm, sở hữu âm vực trải dài từ nốt La quãng tám nhỏ đến La quãng tám thứ hai, đôi khi chạm đến Si quãng tám thứ hai. Nhà giáo Ngô Thị Nam, trong cuốn sách “Hát” (phần năm thứ nhất – Giáo trình CĐSP), định nghĩa giọng nữ trung là loại giọng nằm giữa nữ cao và nữ trầm, có âm sắc ấm áp, êm dịu, khỏe khoắn và dày dặn ở âm khu trung, với 2/3 âm giọng vang ở cộng minh đầu. Trong opera thế kỷ XIX, nhiều vở tiếng Pháp đã dành vai chính cho giọng nữ trung, khẳng định vị thế quan trọng của loại giọng này trong âm nhạc cổ điển.
Phân Loại Giọng Nữ Trung
Giọng nữ trung được phân loại dựa trên âm vực, âm sắc hoặc màu sắc giọng hát.
Phân Loại Theo Âm Vực và Âm Sắc
Dựa trên âm vực và âm sắc, giọng nữ trung được chia thành ba loại:
- Nữ trung trầm (Mezzo-alto): Loại giọng hiếm, màu sắc tối hơn nữ trung trung, âm vực từ Sol đến La2.
- Nữ trung trung (Mezzo): Giọng dày, khỏe, vang dền, ấm áp, âm vực trải dài hai quãng tám từ La đến La2.
- Nữ trung cao (Mezzo-soprano): Gần với chất giọng kịch tính, âm vực từ Si đến Si2, có thể lướt qua Si2 nhưng vang nhất ở Si và kém vang ở La.
Phân Loại Theo Màu Sắc Giọng
Phân loại theo màu sắc giọng chia giọng nữ trung thành bốn loại:
Nữ Trung Màu Sắc (Coloratura)
Giọng nữ trung màu sắc sở hữu âm khu thấp trầm ấm, âm khu cao luyến láy, linh hoạt, chuyển quãng và kỹ thuật tốt, đặc biệt ở những nốt cao. Âm vực rộng, âm sắc sáng, mảnh.
Âm vực của giọng nữ trung màu sắc
Điểm khác biệt giữa nữ trung màu sắc và nữ cao (Soprano) nằm ở khả năng hát trầm tốt hơn, âm khu trung dày hơn và ấn tượng hơn so với âm khu cao. Nhiều vai diễn trong opera của Handel và Monteverdi, ban đầu viết cho giọng nam thiến (Castrato), nay được thể hiện bởi nữ trung màu sắc.
Âm vực của một số vai diễn trong opera
Âm vực của vai Isabella
Nữ Trung Trữ Tình
Giọng nữ trung trữ tình phổ biến, nhạy cảm, giàu cảm xúc, âm lượng vừa phải, thể hiện tốt ở âm khu trầm, trung và cận cao. Quãng giọng ngắn hơn nữ trung màu sắc, nhưng mạnh mẽ và nội lực.
Âm vực của giọng nữ trung trữ tình
Âm vực của vai Charlotte
Nữ Trung Kịch Tính
Giọng nữ trung kịch tính sở hữu quãng giọng rộng, âm khu thấp dày, mạnh mẽ, dễ dàng hòa quyện cùng dàn nhạc và hợp xướng. Thường được sử dụng trong opera thế kỷ XIX để khắc họa những nhân vật phụ nữ lớn tuổi, bà mẹ, phù thủy.
Nữ Trung Trữ Tình Kịch Tính (Spinto-mezzo)
Đây là sự kết hợp giữa nữ trung trữ tình và nữ trung kịch tính, với quãng trung và cận cao mạnh mẽ, nội lực, âm lượng lớn, quãng trầm dày dặn. Tuy không đạt được cường độ và chất sử thi như nữ trung kịch tính, nhưng vẫn thể hiện tốt các ca khúc trữ tình.
Giọng Nữ Trung Trong Âm Nhạc Việt Nam
Sự phát triển của thanh nhạc Việt Nam gắn liền với những nghệ sĩ tiên phong như GS.NSND Nguyễn Trung Kiên, NSND Lê Dung, NSND Quý Dương. Một số giọng nữ trung nổi tiếng:
- NSƯT Hà Thị Tâm: Giọng nữ trung âm vực rộng, ấm áp, kỹ thuật bel canto điêu luyện.
- NSƯT Phương Lan: Giọng nữ trung trữ tình, âm khu trung dày dặn, ấm áp.
- Ca sĩ Phương Uyên: Giọng nữ trung màu sắc trữ tình.
Vai Trò Của Giọng Nữ Trung Trong Thanh Nhạc
Trong Thanh Nhạc Cổ Điển Nước Ngoài
Giọng nữ trung được khai thác tối đa trong các tác phẩm cổ điển nước ngoài như Aria, Romance, Vocalise. Màu sắc hài hòa, trữ tình của giọng nữ trung phù hợp với các tác phẩm của Schumann, Schubert. Trong opera, dù thường đảm nhận vai phụ, giọng nữ trung vẫn đóng vai trò quan trọng, tạo nền và nâng đỡ cho giọng nữ cao.
Trong Âm Nhạc Việt Nam
Giọng nữ trung được sử dụng rộng rãi trong các ca khúc Việt Nam mang tính học thuật, đòi hỏi kỹ thuật và chất trữ tình. Trong nhạc kịch, các vai diễn nữ trung, dù không nhiều, nhưng lại rất quan trọng. Giọng nữ trung cũng phù hợp với các ca khúc mang âm hưởng dân ca và nhạc nhẹ.
Trong Hát Bè và Hợp Xướng
Trong hát bè và hợp xướng, giọng nữ trung đóng vai trò nền tảng, tạo “nền móng” vững chắc cho giọng nữ cao tỏa sáng. Nhiều nhà soạn nhạc đã khai thác triệt để quãng giọng nữ trung trong các tác phẩm hợp xướng.
Hà Nội New Music Festival là website chia sẻ kiến thức âm nhạc từ cơ bản đến nâng cao, giúp bạn khám phá thế giới âm nhạc đa dạng và phong phú. Chúng tôi cung cấp các bài viết chuyên sâu về các loại giọng hát, nhạc cụ, thể loại âm nhạc và nhiều chủ đề thú vị khác. Hãy ghé thăm website https://hanoinewmusicfestival.vn/ hoặc liên hệ số điện thoại 0987 604 021, email [email protected] để biết thêm chi tiết. Địa chỉ: Số 58, Đường Cách Mạng Tháng , Quận 3, TP Hồ Chí Minh, Việt Nam. Hà Nội New Music Festival – Đồng hành cùng bạn trên hành trình khám phá âm nhạc.
